|
Allereerst de volgende korte beweringen: – De tegenwoordige tijd in een tekst heeft de grootste impact; – De verleden tijd in een tekst geeft een afstand, zowel in tijd als in aandacht; – De toekomstige tijd geeft evenals de VT een afstand maar de aandacht is mogelijk groter vanwege datgene wat kan gaan gebeuren. Drama is altijd tegenwoordige en een verhalende tekst meestal verleden tijd. Het overgrote deel van de populaire liedjes worden echter veelal geschreven om het gevoel van één moment in, zeg, drie minuten te verwoorden. Zelfs flashbacks en gemarkeerde tijdsperiodes zoals de morgen, de avond of de seizoenen hebben eerder een symbolische waarde – de tekstschrijver noemt ze om de emotie van het moment te onderstrepen. Je kan niet verwachten dat de luisteraar als vanzelfsprekend jouw “tijd” van het liedje zal begrijpen, en dus moet je er voor zorgen dat dit duidelijk wordt aangegeven. Wanneer je het gevoel van één moment – of zomaar een bespiegelende gedachte laat plaatsvinden tijdens bijvoorbeeld een dagdeel – de nacht, de avond, ‘s morgens – dan wint de tekst aan geloofwaardigheid als je binnen dat dagdeel blijft en niet opeens gaat tijdreizen. “Ik zet altijd boven de tekst waaraan ik werk wat notities van de situatie, plaats en tijd die ik voor ogen heb tijdens het schrijven” – Stephen Sondheim. Als het waar en wanneer van een song duidelijk is in jouw hoofd dan is de kans groot dat je er in slaagt dat op een niet mis te verstane wijze over te brengen. Als je het verhaal van jouw tekst kan zien tijdens het schrijven dan zal het ook zo bij de toehoorders begrepen worden. Het publiek moeten horen wanneer wat gebeurt, en waar de nacht overgaat in de morgen en wie er tegen wie praat. Geef ons het voorbeeld!! De Lennon & McCartney compositie She’s Leaving Home houdt het burgerlijke gezinnetje een spiegel voor met hun geschiedenis over het meisje, de “she”, dat wegloopt van huis. De tijdsverloop is twee dagen. Het eerste couplet vertelt ons het wanneer en waar en dat de “wie” een vrouw is; pas aan het einde ervan krijgen we te weten dat zij de dochter is. We hebben nog steeds geen uitsluitsel maar we zijn ook niet in verwarring gebracht. De aktie heeft direktheid en is zonneklaar: `Wednesday morning at 5 o’clock as the day begins/Friday morning` Tussendoor worden we getrakteerd op een soort van mini-filmpje: de dochter gaat haar vrijheid tegemoet via de trap en door de achterdeur op weg naar een rendez-vous met haar minnaar. De moeder, in haar ochtendjas, leest het briefje en we horen hoe de ouders verward zijn met daarna het commentaar van McCarteney: jawel, kleine meisjes worden groot en gaan het huis uit “after living alone for so many years”. Deze visie op het generatieconflict is zowel universeel als tijdloos. Er was ongetwijfeld een beeld voor ogen hoe de song zich moest ontwikkelen en – zo moeten we volmondig beamen – de overbrenging ervan naar het publiek is compleet gelukt. Het lied werd grotendeels door Mcarteney neergepend en was – volgens Sir Paul – geïnspireerd op een bericht in de Daily Mirror. De thema’s: de vage hoop op een betere toekomst met “a man from the motor trade” van wie we niet mogen verwachten dat hij de ware zal blijken te zijn, de onzekerheid van het tienermeisje en het onbegrip van de ouders. Het falen van beide generaties krijgt ook muzikaal gestalte door de violen: de tekst die verwijst naar de dochter heeft als begeleiding de langgerekte tonen van een legato-gestreken en meer emotionele chello, daar waar het de ouders betreft horen we een drammerige staccato. Het geheel is wel een mazurka genoemd (soort van driekwartsmaat met een heroïsch karakter met als grootmeester in deze stijl Friedrich Chopin) maar voor het geval je deze kennis wilt uitdragen tijdens een gezellige bijeenkomst met minder klassiek-geschoolde lieden, gebruik liever de term “een nogal langzaam en zich traag voortslepend walsje”. Waar natuurlijk ook weer over nagedacht is… Tot slot de nederlandse vertaling van She’s Leaving Home (Weg van Huis – Ned. vertaling Lenneart Nijgh). Lenneart Nijgh stond altijd garant voor een voortreffelijke nederlandstalige tekst en ook deze vertaling mag er zijn.
|