|
|
We Make One (Glassford & Hoeve – Moonpub Music The Netherlands Trail of The Troubadours | The Cathars | Book Online
We moeten het waarschijnlijk zoeken bij Manichaeus, de zoon van iemand die lid was van een secte die geloofde in algehele afschaffing van het sexuele genot. Na de nodige visioenen en bezoekingen van engelen die aan elke religieuze bekering schijnen vooraf te gaan, vormde Manichaeus zijn eigen secte die zich voornamelijk richtte op het dualisme van goed en kwaad, de voortdurende strijd van het licht tegen het opdringende duister… De laatste, spaarzame volgelingen van de Manichaeas religie konden nog tot in de 14e eeuw in China gevonden worden maar zijn ideeen zijn bij ons nog steeds geldend dankzij Aurellus Augustinus, beter bekend in de westerse wereld als St. Augustine van Hippo, de grootste denker uit de vroegste tijd van Christendom. Zijn denkbeelden waren dusdanig veeleisend dat zelfs de eerste monniken er onrustig onder werden en hem beschuldigde van afglijden naar het Manichaeisme en dus verraad aan het enige, echte en ware geloof. Augustine was van mening dat de boetedoening en verbanning van Adam en Eva uit het Paradijs alles te maken heeft met onze sexuele passie om te willen reproduceren. Evenals Manichaean geloofde hij dat de geest het Goede was en de materie het Kwaad. De geest van Augustine is later in de geschiedenis nog groter gemaakt en wijder verbreid door Calvijn en reisde met de Puritijnen mee naar het nieuw ontdekte continent van Amerika. Maar er is nog een andere lijn die ons verbind met Manichaean.
In de 12e en 14e eeuw floreerde in Noord-Italie en Zuid-Frankrijk de gemeenschap van Cathars, ook bekend onder de naam Albigenses. Deze volgelingen van Manichaean waren ook van mening dat het leven maar niets was; hun passie was het celibaat, hun wrok de reproductie en dit werd zo volkomen gepredikt dat zelfmoord bijna de ultieme verheerlijking leek. Het centrum van deze sectes lag in wat we vandaag de dag de Provence noemen. De geinstitutialiiseerde Kerk van die tijd vond uiteindelijk dat het welletjes was met zoveel onwereldlijk geloof belijden en besloot er een einde aan te maken. Deze acties leidde uiteindelijk tot de oprichting van de Inquisitie. Maar terug naar de muziek: het was in de Provence waar de eerste liefdesliedjes zoals wij die vandaag de dag kennen, zijn ontstaan. De wijze waarop wij, Westerlingen, de liefde waarnemen – of dromen – is een heel andere dan die van de Grieken of Romijnen. Liefde was natuurlijk ook toendertijd heel groots en dramatisch aanwezig: De Bijbel verhaalt van Ruth en Naomi, Damon en Pythias, David en Bathsheba, de Grieken kende de gedichten van Sappho en de Romijnse veldheer Antony moet, volgens Shakespeare, toch wel iets meer dan een exotisch avontuurtje met Cleopatra hebben gehad. De hulpeloosheid van de verliefde en levenslange devotie werd niettemin waarschijnlijk toen als een soort van afwijking beschouwd en misschien zelfs als een vorm van gekte. De troubadoers uit de Provence hebben dat allemaal veranderd. Er zijn nog steeds meningsverschillen gaande over de teksten die deze liedjesmakers voortgebracht hebben. Ze waren behept met het idee om hun gekste gevoelens te verbloemen met een soort van mystieke gratie, wordt er gezegd, of hun liefdesgedichten moeten bezien worden als gecodeerde boodschappen van hun diepste religieuze ervaringen. Het is zondermeer een dichtkunst die zweemt naar conspiratie, geheimhouding en nachtelijke bijeenkomsten voor weer een andere inwijding of overgang. Waarin? In de staat van perfectie zoals die door de Catharianen bezien werd? De liederen staan bol van het verlangen naar de kus die maar niet komt, de passie vind nooit de bevrediging: Niets verheugd mij meer dan de gelukzaligheid van de liefde op afstand En: Ik reik naar jou uit, als naar een ster Een zo’n lied bezingt een man die zijn hele leven verliefd is op een prinses die hij nooit ontmoet heeft. Uiteindelijk vind hij haar en zijn dood in haar armen – zomaar een dramatische wending of misschien toch de overgang naar de staat van Cathariaanse perfectie, gecodeerd? De echo ervan, gehoord in onze tijd (Engelse versie) Will I ever find the girl in my mind, the one who is my ideal? Maybe she is a dream and yet she might be just around the corner, waiting for me. Will I recognize the light in her eyes, that no other eyes reveal? Or will I pass her by and never even know that she was my ideal? Dit is een geidealiseerde en in feite a-sexuele visie op de liefde. Het enige excuus om “het” te doen is dat je echt verliefd bent en meteen morgen liefst, voor het altaar wilt gaan staan. Het is deze visie die tijdens de jaren 30, 40 en 50 van de vorige eeuw zijn hoogtijd had, niet in de Provence, Frankrijk maar in puritijns Amerika waar de opkomende industrie van het entertainment voor het eerst in de geschiedenis zich ging bemoeien met de massa produktie radio-uitzendigen, filmvertoningen, plaatopnames. De resultaten zijn de liedjes die nu als klassiekers worden beschouwd en, bijvoorbeeld, de films, of het oospronkelijke boek dat als script gebruikt werd, die we als de mijlpalen zien in de cultuur van onze tijd. De opkomst van de Rock & Roll gaf een aardbeving wat dit betreft. Een nieuwe horizon diende zich aan waarop de individu zich kon richten voor vervolmaking: niet langer het wachten op of zoeken naar de ware Jacob of Jacoba, afgedaan met de prins op het witte paard en de hulpbehoevende, licht-besluierde schone, ouderwets de eeuwige trouw. Het wegtekeningen van de eigen persoonlijkheid omwille van een liefde heeft nu nog maar weinig kans van slagen. Lijkt het. Maar wat te denken van – slechts een kleine selectie uit wellicht vele voorbeelden van recente kassuccessen – de film de Titanic Denk hieraan wanneer het volgende liefdesliedje geschreven moet worden… |
