Beatles – Michelle

Paul’s MICHELLE (met hulp van John bij het middenstuk) blaast nieuw leven in de te pas en te onpas gebruikte zinsnede “I love you“. De song lijkt meer op een frans cabaretliedje dan op een bluesje of een volksdeuntje. Het meisje dat hij toezingt is een franse dame zonder enige kennis van de engelse taal dus Paul is genoodzaakt zich in zijn mededelingen te beperken. Daarbij mag de boodschap dat hij van haar houdt niet verloren gaan of verkeerd overkomen. Harmonisch gezien is dit een vrij complexe compositie (in vergelijking met andere Beatles-songs) met sublieme chromatische melodielijnen als Paul zingt “these are words that go together well“.

Niettemin zijn de woorden die echt belangrijk zijn degene met een symbolische betekenis: het aloude “I love you“, de meest fundamentele liefdesverklaring. De subtiliteit van het liedje ligt in het contrast tussen het complexe van chromatische melodielijnen (zowel in de melodie als bij het middelste gedeelte in de bas) en het naive, eenvoudige van de meer pentatonische gedeelten. Dit dualisme tussen complexiteit en simplisme krijgt ook gestalte in de muzikale begeleiding; wat bij een eerste oppervlakkige afluistering overkomt als een ongekunsteld muziekwerkje is in werkelijkheid fijngeslepen tot en met, een grove edelsteen bewerkt tot diamant. Om beurten heeft de song een majeur of een mineur gevoel. Dit maakt dat de tederheid van het liedje afwisselend wordt afgevlakt of aangesterkt. Hierdoor is MICHELLE behouden voor een teveel aan zoetklinkende klanken wat vaak ontaard in kwelerigheid.

Aangemoedigd door het fantastische succes van “Yesterday” kwam Paul vervolgens op de proppen met “Michelle“; alweer een liefelijk en enigszins klagend wijsje dat zowel een kunstzinnige “art song” is als een neo-sentimenteel foxtrotje. Tegelijkertijd laat “Michelle” ook verrassende overeenkomsten horen met George’s “Think For Yourself“. En hoewel je de directe invloed van Georges’ song in dit geval zou kunnen betwisten, de (muziek-technische) parallellen tussen de twee songs (het sluwe gebruik van mineur en majeur akkoorden, een adembenemende melodie, en al even adembenemende harmonieën) kunnen ontdekt worden.

De vorm van de song is nogal uitgebreid en niet standaard. De coupletten zijn dan wel aan de korte kant maar de lange bridge wordt maar liefst 3x herhaald en verschijnt zowel in het intro als het outro. Hoor ook hoe het outro in feite een soort van muzikale samenvatting is van de songdelen: het intro en enkele maten van de bridge worden samengevoegd in het “coda” en Paul laat de song afkoelen met een “reprise” van de ingetogen Harrison solo en een fade-out.

De gelijkenis tussen “Michelle” en “Yesterday” begint met de keuze van de toonaard, en niet te vergeten de titel bestaande uit slechts één woord. De enige andere Beatles song dan deze twee ook in toonaard F uit hun officiële songbook tot dat jaar (1966) is “Hold Me Tight“. De enige cover in F is (wat een verrassing!) “Till There Was You“. Het zegt iets over Paul’s favoriete akkoord voor zijn songschrijverij, lijkt mij…

Elk vers begint met het F-majeur akkoord maar het centrum van de melodische zwaartekracht is veel dichter bij een F-mineur toonaard, zoals ook kan worden gehoord bij de keuze van de akkoorden van de song en de manier waarop de bridge zo ongegeneerd in mineur is.

De opname heeft meer akkoorden dan ze gewoon waren te gebruiken voor hun songs in die periode. Maar daarbij moet gezegd worden dat sommige minder voor de hand liggende akkoorden ontstaan zijn vanuit de basloopjes en de toevallige samenklanken van de verschillende instrumenten.

Verminderde akkoorden waren tot dan toe nog niet te horen geweest maar in “Michelle” reist de melodie tijdens de 2:38 minuten lengte van de song door allerlei exotische en voor de popmuziek van die tijd nogal ongebruikelijke klanken die misschien dan wel niet bewust zo zijn toegepast maar niettemin toch aanwezig.

De instrumentale begeleiding wordt verzorgd door een akoestische en elektrische instrumenten van het soort dat het meer folkachtige geluid van het “Rubber Soul” album typeert, maar bij “Michelle” klinkt het meer als een keurige studioband dan de andere wat meer losjes ingespeelde opnames. In dit opzicht heeft het weer dezelfde aanpak als “Yesterday“, waarbij een romantische liedje neer gezet wordt met een ensemble dat normaliter niet in dat dat genre thuishoort; het truukje wordt hier weer herhaald zij het nu ietwat subtieler en niet zo overduidelijk als het kamerorkestje van Yesterday

Paul’s lead vocal, intiem gezongen zoals dat hoort bij het lyrische thema van het lied, wordt vrijwel de hele song ondersteund door het croonen van George en John, een techniek van vele popsongs van dit soort uit die tijd voor een vol-klinkende backingtrack. Het clichematige van deze truc wordt doorbroken op een typisch beatlesque manier door plotseling – aan het begin en einde van de bridge – dit croonen te laten stoppen en de stem van Paul de volle aandacht te geven.

De franstalige teksten zijn weliswaar slim toegepast maar hoe schattig ook, toch wat gekunsteld; zelfs dicht bij de grens – zo niet over de top – van wat de dichterlijke vrijheid mag toelaten. Ik vraag je: hoe kan iemand zo wanhopig verliefd zijn zoals beschreven in dit nummer, met iemand met wie geen onderhoudend gesprek gevoerd kan worden vanwege een taalbarriere? Maar ach, ze zijn de Beatles en het is hen vergeven.