Page 42 - Moonpub Magazine Nbr. 1

Het merkwaardige is nu, dat Beethoven deze voorzin van vier maten in het

strijkorkest niet onmiddellijk een toon hoger herhaalt, doch dat hij deze beide

zinnetjes van gelijken inhoud (doch verschillend van toonshoogte) overbrugt door

twee. maten voor de blazers. In deze maten, met hun lang aangehouden akkoorden

loopt de thematische energie tot een nulpunt terug. Het is alsof de zin wordt

uitgeademd en het stemt geheel met het wezen van de instrumenten overeen, dat

de componist dit in de blaasinstrumenten laat geschieden! Alvorens de strijkers

de motivische arbeid hervatten, nemen zij een klein aanloopje van vier zestienden

(maat 18). Dit figuurtje gaat straks, in den overgangszin, (zie maat 34) een

belangrijke rol spelen! In dezen overgangszin wordt de modulatie naar de

dominant G voltrokken; tot aan het slot van de expositie zal G nu de grondtoon

zijn.

Evenals wij het eerste thema van deze Symfonie het prototype van een klassiek

hoofdthema konden noemen, kunnen wij dit tweede thema beschouwen als het

prototype van een klassiek zangthema:

In tegenstelling met het energieke hoofdthema draagt het een lyrisch, meer

beschouwend karakter. Deze karaktertegenstelling komt ten overvloede nog tot

uiting in de tegengestelde melodische beweging. Deze springt aanstonds in het

oog, wanneer men het aanvangsmotief van het hoofdthema met het beginmotief

van het zang- thema vergelijkt. In het hoofdthema vindt een opwaartsche

beweging plaats van dominant naar grondtoon, welke aan dit motief een groote

mate van activiteit verleent. In het zangthema daalt de melodische lijn (juist

omgekeerd!) van grondtoon naar dominant. Deze beweging maakt veeleer den

indruk van passiviteit. Deze tegenstelling tusschen beide motieven wordt nog

door hun rhythmischen verschijningsvorm versterkt.