Page 47 - Moonpub Magazine Nbr. 1

De reprise brengt wat het eerste thema betreft geen woordelijke herhaling van de

expositie. De instrumentatie van het hoofdthema is veel steviger: het gehele orkest

neemt er aan deel. Doch het is opmerkelijk, dat Beethoven de overbruggingsmaten

(182—183; 1118—189), waaromtrent wij hierboven reeds opmerkten hoezeer deze

met het wezen der blaasinstrumenten overeenstemmen, ook hier weer enkel aan

deze instrumentengroep toevertrouwt. En thans komen wij voor de tweede maal

in deze partituur op een plaats waar de Beethoveniaanse gelaatstrekken op de

achtergrond der muziek duidelijk zichtbaar worden. In plaats van de

overgangszin, welke in de expositie van het eerste thema naar het tweede leidde,

over te nemen, zet de componist de chromatische stijging, welke in de

overgangsmaten door de blazers reeds was ingezet, in een onverwachte,

ononderbroken, vast aaneengeklonken keten van tussendominanten voort. Het is

alsof er een sterke vloed komt opzetten; de klankgolf stijgt tot enorme hoogte, de

overgangszin wordt er als het ware door weggespoeld, en veel sneller dan wij

gedacht hadden staan wij voor het tweede thema.

Toch blijft in deze episode van den oorspronkelijke overgangszin nog een

belangrijk element bewaard: dit is de dalende zestienden-figuur, welke wij reeds

in het hoofdthema (maat 18) opmerkten, en welke in de overgangszin een

belangrijke rol te vervullen kreeg. Dit figuurtje duikt in het strijkorkest op en

plaatst tegen de vloeiende akkoord-opeenvolgingen van de blazers sterke,

motorische accenten.

Het tweede thema wordt, evenals de daaropvolgende slotzinnen, op vrijwel gelijke

wijze afgewikkeld als in de expositie, met die verstande dat het thans niet meer

in de dominant G, doch in den hoofdtoonaard G staat. In maat 259 begint een vrij

langdurige coda, waarin nog enige thematische complicaties optreden, welke aan

deze afsluiting bijna het karakter van een tweede doorwerking verlenen. In het

strijkorkest krijgt het ritmische motief van het hoofdthema nog een mooie kans

om zijn onuitputtelijke energie de vrije teugel te geven. De blazers plaatsen

hiertegen rustig dalende dominant-septiem-akkoorden. Deze akkoordbrekingen

zijn niet geheel nieuw, want zij traden eveneens op aan het slot van expositie en
doorwerking (maat 106—-110, en 172—176). Op deze plaatsen konden wij dit

dalend dominant-septiem-akkoord wederom afgeleid achten van het hoofdthema,

immers in maat 30 (zie vb. 4) kwam deze figuur reeds voor.

Aldus achteruit ziende komen wij tot de conclusie, dat het dominant-septiem-

akkoord in dit stuk een belangrijke, bindende functie verricht! En nu begrijpen

wij ook, waarom Beethoven de langzame inleiding niet met de gebruikelijken

drieklank doch met een dominant-septiemaccoord liet beginnen!