Page 48 - Moonpub Magazine Nbr. 1

(Men herinnere zich, hetgeen omtrent deze verrassende harmonische inzet eerder

werd opgemerkt). Deze ongewone inzet was dus geen gril van de componist, doch

hij hield wel degelijk verband met bepaalde harmonische verschijnselen, welke in

het verloop van het stuk nog zouden volgen. Wij behoeven echter, een dergelijke

samenhang van verschijnselen in een muziekstuk constaterende, niet van het

standpunt uit te gaan, dat deze het resultaat is van louter verstandelijke over-

wegingen! Wij mogen bij het analyseren van een compositie trouwens nimmer de

pretentie hebben, den gedachtengang van den componist te kunnen blootleggen.

In het begin van deze bespreking werd reeds opgemerkt, dat de scheppingsarbeid

een ondoorgrondelijk proces is, dat zich afspeelt in het verborgene van de geest,

en waartegenover wij, het kunstwerk beschouwende altijd een grote mate van

schroom in acht behoren te nemen.

Wanneer wij dus voor het merkwaardige beginakkoord van Beethoven's Eerste

Symfonie een verklaring trachten te geven, welke steunt op corresponderende

harmonische verschijnselen in liet verloop van het werk, behoeven wij nog niet

aan te nemen, dat deze correlatie door den componist opzettelijk is aangebracht.

Deze kan evengoed onbewust tot stand gekomen zijn; het treffende resultaat blijft

hetzelfde. Toch is het in verband met dergelijke verschijnselen, welke wij bij de

analyse van muzikale meesterwerken voortdurend zullen tegenkomen, wellicht

goed om er ons rekenschap van te geven, dat bij het tot stand komen van een

kunstwerk alle gaven van de geest betrokken zijn. Ingeving en berekening, intuïtie

en overleg, hartstocht en beschouwing, inspiratie en controle, al deze

geesteseigenschappen werken eendrachtig samen, en hoe harmonischer deze

samenwerking is (in aanmerking genomen, dat de inspiratie de eigenlijke drijfveer

blijft), des te groter is de kans van welslagen.

De overwegingen, welke bij de componist hebben voorgezeten kunnen wij niet

achterhalen, en dit is ook niet onze taak. Maar wel is het voor hem, die het

kunstwerk zo volledig mogelijk wil genieten, een aantrekkelijke opgave om na te

gaan, hoe bij de componist de ene gedachte uit de andere voortvloeit, op welke

wijze bij hem de vormkracht van de geest in staat was om zijn aandoeningen van
denken en voelen te belichamen, hoe een logische samenhang van gedachten de

overtuigingskracht van zijn muzikaal betoog verhoogt en hoe dit krachtig

vormgevoel zijn gemoedsbewegingen heeft opgevangen.

Wanneer men de muzikale analyse aldus opvat, is zij geen dorre wetenschap, doch

een levendige gemoedservaring, welke ons in staat stelt tot het kunstwerk dieper

door te dringen dan het enkel passief toeluisteren vermag.