Page 43 - PanoramaDerMuziek

Lasso en Palestrina, Romeinse en Venetiaanse school

De cosmopoliet Lasso, eigenlijk Roland de Lassus,
geboren te Bergen in Henegouwen 1532, overleden
te Miinchen 1594, studeerde in Italië, werkte te Napels
en Rome, Antwerpen en Miinchen. Hij is de
veelzijdigste en de menselijk aangrijpendste meester
van zijn tijd, bovendien een der vruchtbaarste van alle
tijden.

Zijn grootste tijdgenoot is Giovanni Pierluigi da
Palestrina, geboren in Palestrina 1525, overleden te
Rome 1594. Niemand heeft mooier voor koor
geschreven dan hij, zijn
muziek geldt als het ideaal van kerkmuziek: goed ver-
staanbare tekst, afwezigheid van wereldlijke elementen,
seraphijnse sfeer, ideale schoonheid van klank,
gespeend van alle subjectieve gevoelsuiting, maar van
objectieve, onaantastbare reinheid van geest.

Beide meesters, Palestrina en Lasso, die zich uitsluitend
van het a cappella-koor bedienden, vormen een tegen-
stelling en vullen elkaar aan. Terwijl Palestrina niet meer
van de wereld leerde kennen dan dc naaste omgeving
van Rome, bereisde Lasso, die sedert 1556 in Miinchen gevestigd was, de gehele
toenmalige beschaafde wereld. Zijn belangstelling ging in gelijke mate naar de
wereldlijke muziek als naar de geestelijke en er is geen vocale vorm die hij niet
beoefend heeft: de speelse, vaak parodistische villanella zo goed als het gevoelvolle
madrigaal, Duitse meerstemmige liederen zo goed als Franse chansons, missen en
motetten. Palestrina daarentegen heeft behalve een klein aantal madrigalen slechts
motetten en missen gecomponeerd.

De intenslevende, veelzijdige, nerveuze Lasso is het grootst daar waar hij menselijke
emoties in duizend schakeringen uitbeelden kan, dus in het motet, dat zowel boete-
als jubelpsalmen, klaagzangen van Jeremia en kerstvreugde, bijbelse tragiek en extase
van martelaren, Marialyriek, oudtestamentische epiek en dramatiek omvatten kan. De
mystieke, in zichzelf gekeerde Palestrina daarentegen vindt onuitputtelijke inspiratie
in altijd dezelfde eeuwige geloofswaarheden, aanbidding en verheerlijking van de
mistekst. Lasso’s meest vermaarde werk is de cyclus zijner boetepsalmen, onder
Palestrina’s werken verduistert de roem der Missa Papae Marcelli niet geheel terecht

de glorie der 90 anderen.

Palestrina werkte te Rome en geldt als hoofd van de z.g. Romeinse school. In Rome
werkten iets vroeger ook de Spanjaarden Escobedo, Morales en ten tijde van Palestrina
Ludovico da Victoria (Vittoria).