Deze song ontstond na een verblijf in Johannesburg, Zuid Afrika voor 4 weken. Ik wist, toen ik hoorde dat ik voor werk daarheen kon, al meteen dat ik een song moest klaarmaken over deze stad (net zoals Paul Simon ooit eens You Can Call Me All over Joburg had geschreven). Hieronder een impressie van dat verblijf.
De tekst van het liedje Jozi is grotendeels door Julian Wilson (UK) gedaan met mijn ervaringen (die ik hem toestuurde per email) tijdens dat verblijf. De titel voor de song had ik zelf al na enkele dagen. De bridge en het einde heb ikzelf toegevoegd om toch een positief gevoel aan de song te geven. Ondanks haar problemen met gewelddadigheden en armoe heeft de stad wel een sfeer over zich die zeer zeker niet negatief is.
Voor wat betreft de muziek: ik hoorde gelukkig zo goed als geen rap op de radio – wat een verademing! – had wel het idee dat reggea de heersende swing was maar natuurlijk heeft zo’n megastad vele soorten van muziek – de song heeft een heel klein beetje iets van reggea en ik heb geprobeerd met de synthesizer melodie de “sound” van de stad te pakken te krijgen.
Hoewel Julian Wilson (UK) de text heeft gedaan vond hij dat een veilig voetballiedje misschien beter had gekund (vanwege de gewelddadigheden van de stad). Ook bij de paar mensen die ik benaderd heb (wilde het eenmaal terug in Amsterdam toch weer naar Joburg exporteren) werden er niet vrolijker van na afluisteren. Maar dat kan ook zijn omdat het een waarheid verteld. Er zijn al genoeg problemen hier, was 1 zo’n commentaar. De song is niettemin voor mijzelf altijd goed voor het ophalen van fijne herinneringen.
Hieronder het verhaal van mijn Jozi ervaringen.
Mijn supervisor kwam enkele weken geleden vriendelijk glimlachend even langs mijn werkplek. Meestal betekent het dan dat hij iets van je gedaan wilt krijgen. `Ik zend je naar Johannesburg, Zuid Afrika voor een maand`, was zijn boodschap.
Dat lijkt op het eerste gezicht een snoepreisje: op kosten van de baas naar het andere einde van de wereld. Maar in het geval van Joburg (of Jozi zoals de mensen daar hun stad haar koosnaam hebben gegeven) is dat een ander verhaal.
Dagen daarna spookten de tekstregeles van de Elvis Costello song door mijn hoofd: If your out of luck or out of work / We can send you to Johannesburg (Oliver’s Army, Elvis Costello, 1978). De stad van het goud was ten tijde van de Britse overheersing vermoedelijk de plek waar de nietsnut in dienst van het leger zich alsnog een beetje nuttig kon maken. En vervolgens, in plaats van terugkeren naar het vaderland, de oversteek naar down under, Australia?
|
Hoe het ook zij, Johannesburg heeft waarschijnlijk nooit de naam gehad een fantastische stad te zijn. Vandaag de dag noemt men haar ook wel de “infamous lady” vanwege de criminaliteit en het imago als een van de gevaarlijkste steden ter wereld.
Maar menigmaal heb ik ook vriendelijke ontmoetingen gehad. Met Petrus, de security man. Elke avond even een sigaretje roken en vertellen over Holland. Ah yes, I know Ajax Ajax Capetown!. Met Jack, de taxi chauffeur die meerdere malen per jaar de mensen uit Nederland van het Mandela Kinderfonds rondrijdt tijdens hun bezoeken aan Johannesburg. Toen ik hem weer een keer nodig had vroeg hij mij de taxi te nemen van zijn collega: een man van rond de zeventig met een taxi die in Nederland meteen van de weg zou worden gehaald. Voordat het ritje begon moest ik eerst nog even wachten omdat hij zijn medicijnen in moest nemen. Het was een zaterdag; vermoedelijk was het chaufferen zijn bijverdienste. Het ritje van zo’n tien minuten ging nog wel, vertelde hij mij. Het vliegveld – zeker een half uur rijden – nee, dat zou niet gaan.
In Soweto zie je naast veel armoede (krottenwoningen en bedelende kinderen) en ellende (alcoholisme en drugsverslaving) ook luxere woningen, heel gezellige buurtjes en massaal vrolijke mensen. De Regina Mundi Church waar in 1976 de Soweto Uprising gecentreerd was, doet je bijna besluiten je tot het Rooms Katholicisme te bekeren, heel sober ingericht maar ook heel indrukwekkend. In de kerk vind je een Soweto foto expositie. Ik zou Soweto niet zomaar een stadswijk willen noemen: het is kwa oppervlakte waarschijnlijk net zo groot als Amsterdam of groter zelfs, heeft een dorpskarakter en ligt ver genoeg van Johannesburg verwijderd om een stad op zichzelf te zijn. Even buiten Soweto was men bezig met het bouwen van het trainingscentrum/hotel voor de WK 2010.
Misschien dat deze townships ooit eens de stedenbouwkundigen zullen inspireren tot een nieuwe vorm van stadsontwikkeling, een die vriendelijker is dan simpelweg het neerzetten van wat flatgebouwen en een groot winkelcentrum binnen het bereik van enkele bushaltes. Zal ik ooit weer eens teruggaan? Voor een vakantie? Misschien. Johannesburg is niet representatief voor de rest van Zuid Afrika. Kaapstad aan zee lijkt aantrekkelijker en ook Durban is een toeristische trekpleister. Voor wie geen angst heeft links te rijden valt er heel veel te zien en te beleven met de auto. Een bezoekje aan een van de vele wildparken mag dan natuurlijk niet ontbreken. En ook voor backpackers is het een fantastisch land. Zeer aanbevolen. In mijn geval: ik kom waarschijnlijk niet veel Elvis Costello’s Olivers Army
|
Het zou waar kunnen zijn. Tijdens mijn verblijf daar – grotendeels werk, weinig tijd voor sight seeing werd ik gehaald en gebracht, begeleid en bewaakt, ge-informeerd en gewaarschuwd. Reis niet met het openbaar vervoer, neem de safe cab, loop niet alleen ‘s avonds na acht uur over straat.
Joao, kunstenaar die me Soweto liet zien – en zijn schilderijen. Het straatje waar nu het voormalige huis van Nelson Mandela dienst doet als een museum was ooit eens het adres van maar liefst 2 Nobelprijs winnaars: Mandela zelf en Desmond Tutu.
