De Anemoi & de ingenieuze uitvinding van de Toren van de Winden

In de oude Griekse mythologie waren er acht windgoden bekend als de Anemoi. Elke godheid kreeg een richting waaruit hun wind waaide. Bovendien werden de winden geassocieerd met verschillende seizoenen en weersomstandigheden.

De vier belangrijkste Anemoi zijn Boreas (de noordenwind die de koude winterlucht brengt), Notus (de zuidenwind die de stormen van de late zomer en herfst brengt), Zephyrus (de westenwind die de lichte lente- en vroege zomerbriesjes brengt) en Eurus (de oostenwind). De vier kleinere Anemoi zijn Kaikias (de noordoostelijke wind), Apeliotes (de zuidoostelijke wind), Skiron, (de noordwestelijke wind) en Lips (de zuidwestenwind).

Deze winden worden soms gepersonifieerd als gevleugelde mannen met symbolen die het soort wind aangaven dat ze brachten. Zo wordt de noordenwind, Boreas, afgebeeld als een man die een zware mantel draagt en door een schelp blaast, terwijl Zephyrus wordt afgebeeld als een jongeman die bloemen de lucht in draagt. De personificatie van de Anemoi is te zien op een van de monumenten van Athene, toepasselijk bekend als de Toren van de Winden.

De Toren van de Winden zou rond 50 voor Christus zijn gebouwd door een Macedonische astronoom genaamd Andronicus van Cyrrhus. Deze structuur is gebouwd als een uurwerk en staat nog steeds overeind. De Toren van de Winden is 12,8 meter hoog en 7,9 meter in diameter en heeft een achthoekige vorm. Elk van de zijkanten van de toren is gericht naar een kompaspunt en is versierd met friezen die de personificatie van de Anemoi uitbeelden. Het waren deze afbeeldingen die de toren zijn naam gaven.

Om de tijd aan te geven, werden onder elke fries zonnewijzers geplaatst. Bovendien werd een clepsydra (waterklok) in de structuur geplaatst. Deze klok werd aangedreven door water dat uit een beek op de Akropolis stroomde. Behalve de tijd kon de Toren van de Winden ook de richting van de wind aangeven.

Dit werd bereikt door een windvaan die nu verloren is gegaan. Deze windvaan, een stuk brons met de afbeelding van de zeegod Triton, draaide als de wind veranderde. Interessant is dat de Romeinen geloofden dat de richting van de wind kon worden gebruikt om de toekomst te voorspellen. Daarom zou de windvaan een even belangrijk kenmerk van de toren zijn geweest als de zonnewijzers en de waterklok.

Roman Forum & Tower of the Winds (Athens)

Net als een ander beroemd gebouw van Athene, het Parthenon, werd de Toren van de Winden in de loop van de tijd voor andere doeleinden gebruikt. Tijdens de vroegchristelijke periode werd dit gebouw gebruikt als klokkentoren van een Byzantijnse kerk.

Toen Athene onder Ottomaanse heerschappij viel, werd de Toren van de Winden door de wervelende derwisjen gebruikt als een tekke, een plaats van spirituele bezinning en karaktervorming. Bewijs dat de toren destijds tot de helft van zijn hoogte was begraven, kan worden waargenomen in de Turkse inscripties die op de binnenmuren van het gebouw zijn gevonden.

De Anemoi inspireerden een unieke architectuur

Het unieke architectonische ontwerp van de Tower of the Winds fascineerde Europeanen. De vroegste beschrijving van de toren is te vinden in de geschriften van de oude Romeinse architect Vitruvius. In de 16e eeuw werd een uitgave van het werk van Vitruvius geproduceerd door Cesare Cesariano en Giovanni Rusconi.

Dance of the Dervishes
Dance of the Dervishes

Deze editie bevatte een fantasievolle reconstructie van de Tower of the Winds en dat beeld beïnvloedde de ontwerpen van de 17e-eeuwse Engelse architecten, Christopher Wren en Nicholas Hawksmoor. Toch was het pas in het laatste deel van de 18e eeuw dat een nauwkeurige illustratie van de toren werd gepubliceerd in The Antiquities of Athens van James Stuart en Nicholas Revett.

Vervolgens heeft het ontwerp van de toren verschillende neoklassieke Europese bouwwerken beïnvloed, zoals het 18e-eeuwse Radcliffe Observatorium in Oxford, Engeland en een toren uit 1849 in Sevastopol op de Krim. Zodoende is het ontwerp van de Toren van de Winden bewaard gebleven, hoewel de daarop geïnspireerde gebouwen waarschijnlijk niet hetzelfde doel dienen.

By Ḏḥwty

Click to listen highlighted text!