Page 36 - Moonpub Magazine Nbr. 1

De componist had namelijk de gewoonte, om de muzikale gedachten welke hem

invielen in zijn schetsboeken meestal dadelijk vast te leggen, doch dit hield niet

in, dat hij van deze gedachten ook onmiddellijk gebruik maakte. Soms gingen er

wel jaren voorbij, aleer hij zulk een inval in een compositie te pas bracht en nader

uitwerkte, en het gebeurde ook herhaaldelijk, dat hij in een bepaalde periode met

meerdere werken tegelijk bezig was, welke dan later onder van elkander betrek-

kelijk ververwijderde opus-nummers werden uitgegeven.

De datum van de eerste uitvoering, het opus-nummer of het jaar waarin een

compositie gedrukt werd, geven dus weinig uitsluitsel omtrent de vraag, wannéér

en onder welke omstandigheden het werk uit de geest van de componist is

voortgekomen. Men heeft maar al te vaak verzuimd met deze werkwijze rekening

te houden, wanneer men een schijnbaar voor de hand liggend verband wilde

aantonen tussen de levensomstandigheden waarin Beethoven in een bepaalde

levensperiode verkeerde en de gemoedsgesteldheid welke spreekt uit een werk,

dat in die zelfde tijd ontstaan heette te zijn. De eigenlijke scheppingsarbeid is een

geheimzinnig, ondoorgrondelijk proces, dat zich voltrekt in het verborgene van

de geest. Het is voor een buitenstaander, vooral wanneer deze zelf niet over

scheppend vermogen beschikt, onmogelijk daarin door te dringen, en degeen die

het onderste uit de kan wil hebben, loopt hier meer dan ooit gevaar, het lid op den

heus te krijgen!

Toen Beethoven zijn Eerste Symfonie componeerde (het Eerste en Tweede

Pianoconcert dateren uit ongeveer dezelfde tijd) had hij als orkestcomponist nog

betrekkelijk weinig ervaring, en toch toonde hij zich in dit werk reeds een volleerd

instrumentator. Het spreekt vanzelf, dat hieraan verscheidene voorstudies zijn

voorafgegaan. De z.g. “Jenaer” Symfonie in C, welke in 1900 ontdekt werd, wordt

dikwijls als zulk een studie-symfonie beschouwd, doch het auteurschap van

Beethoven staat in betrekking tot dit werkje nog geenszins vast. Wel zijn er enige

brokstukken van solo-concerten (o.a. van een pianoconcert in D en een vioolconcert

in C) bewaard gebleven, waaruit blijkt, dat Beethoven reeds omstreeks 1790 zijn

krachten op het gebied der orkestcompositie beproefde.

Merkwaardig is de opzet van het onvoltooid gebleven vioolconcert in C, vooral

omdat het beginmotief van het hoofdthema: