Allerlei artikeltjes zelf geschreven of vertaald/bewerkt
AS YOU LIKE IT lijkt bij de eerste kennismaking met het toneelstuk gewoon een alleraardigste komedie, niet meteen een werk dat je van Shakespeare (met zijn vele zware stukken) zou verwachten. Het lijkt wat vreemd dat dezelfde auteur ook zo’n vrolijke komedie kon schrijven, maar gaandeweg ben ik toch ook de Shakespeare gaan ontdekken in dit stuk.
Ikzelf heb me meer vertrouwd gemaakt met Shakespeare stukken behulp van audio en film en dan is As You LIke It een alleraardigst audioboek (de drama versie). Het is – zo kan ik mij herinneren – misschien enigszins chaotisch; ik had moeite om de verhaallijn ervan te blijven volgen bij het doornemen van de tekst ervan met het stuk als radio drama in de achtergrond. Maar dat kan natuurlijk ook zijn vanwege mijn natuurlijk aanleg van niet altijd gemakkelijk mijn hoofd er bij te kunnen houden…
Echt spannend is het stuk niet maar het heeft wel gedeeltes (speeches en dialogen) die wat gemakkelijker op te pakken zijn dan die van de zwaardere Shakespeare stukken (de tragedies en histories). Maar ik had de commentaren bij het toneelstuk nodig om ook de diepere lagen van dit stuk te gaan inzien. En dan kom je toch weer tot de ontdekking dat het toch echt een Shakespeare stuk is; de Bard met een goed humeur over zich. Dit artikel wil je enkele van deze commentaren laten lezen in de hoop dat As You Like It dan ook voor jou wat meer gaat spreken.
COMMENTAAR I
Het plot van As You Like It is afgeleid van een toendertijd zeer populair romantisch proza-stuk Thomas Lodge’s Rosalynde, gepubliceerd in 1590 en Shakespeare was heel goed op de hoogte van het verhaal. Hoewel hij een groot gedeelte van de verhaallijn veranderde en op andere dingen de nadruk legde, is de oorspronkelijke herkomst van As You Like It overduidelijk
Anders dan in Lodge’s stuk – waar de twee broers een gelijke erfenis hebben – maakt Shakespeare de vijandschap tussen broers centraal in het thema van zijn versie, het eerstgeboorterecht (in die tijd zeer algemeen) wordt daarmee ter discussie gesteld. De clown Touchstone en de melancholisch satirische Jaques zijn ook beide creaties van Shakespeare.
Het woud van Ardenne is overgenomen van Lodge en beschrijft het bosgebied in delen van Frankrijk, België en Luxemburg, wat wij nu de Ardennen noemen. Shakespeare gebruikte aanvankelijk de Franse spelling, “Ardenne”. De First Folio echter geeft een andere spelling, namelijk die van de Forest of Arden, een meer engelse spelling die ook overeenkomt met een bos in de buurt van de geboorteplaats van Shakespeare in Warwickshire. Dit gelukkig toeval is indicatief voor de dubbele lagen in het spel; er is een buitenlandse locatie gekozen voor een typisch Engels situatie (vgl. de Robin Hood sage en het eerstgeboorterecht). Het is een stuk dat de problemen thuis behandelt maar in een vreemde, buitenlandse setting.
Het toneelstuk speelt in een hertogdom in Frankrijk, maar de meeste vindt plaats in een bos genaamd de Forest of Arden. Dit kan bedoeld zijn als de Ardennen, het bosrijke gebied in het zuidoosten van België, West-Luxemburg en het noordoosten van Frankrijk of musschien Arden, Warwickshire, in de buurt van geboortestad van Shakespeare. Het was voor het engelse publiek van die tijd een soort van exotische plek maar met een engelse situatie waarmee een iedereen bekend en vertrouwd was.
Frederick heeft zich het Hertogdom toegeëigend en zijn oudere broer Duke Senior verbannen. Duke Senior’s dochter, Rosalind heeft toestemming gekregen om aan het hof te blijven omdat zij de beste vriendin en het nichtje is van Frederick’s enige kind Celia. Orlando – een jonge man die op het eerste gezicht verliefd is op Rosalind – wordt eveneens gedwongen om zijn huis te ontvluchten wanneer hij vervolgd wordt door zijn oudere broer, Oliver. Frederick wordt boos en verbant ook Rosalind van zijn hof. Celia en Rosalind besluiten samen te vluchten en vergezeld van de hofnar Touchstone – en Rosalind vermomd als een jonge man – trekken ze er op uit.
Rosalind, nu vermomd als Ganymedes en Celia alias Aliena (Latijns voor” vreemdeling “) komen aan in het Forest of Arden waar de verbannen hertog nu woont met een aantal supporters waaronder “de melancholische Jaques”. “Ganymedes” en “Aliena” maken niet meteen kennis met de hertog en zijn metgezellen omdat ze Corin tegenkomen en eerst nog allerlei andere advontuurtjes meemaken.
Orlando en zijn knecht Adam (het verhaal gaat dat de rol van Adam vaak gespeeld werd door door Shakespeare zelf) sluiten zich in het woud aan bij de groep van Duke Senior. Rosalind, die ook verliefd is op Orlando, ontmoet hem als Ganymedes die doet alsof ze hem raad wil geven om hem te genezen van zijn verliefdheid voor Rosalinda, niet beseffende dat Ganymedes in werkelijheid Rosalind zelf is.
De herderin Phoebe wordt verliefd op Ganymede (Rosalind in vermomming) maar zij heeft Silvius. “Ganymedes” laat voortdurend merken dat ‘hij’ niet geïnteresseerd is in Phoebe en probeert Phoebe te interesseren voor Silvius die hopeloos verliefd is op zijn Phoebe. Touchstone, ondertussen is verliefd geworden op het ietwat domme herderinnetje Audrey die hij probeert te verleiden. William, een andere herder, probeert het ook met Audrey maar wordt tegengehouden door Touchstone die hem dreigt te doden op wel “honderdvijftig manieren”.
Tenslotte worden Silvius, Phoebe, Ganymedes en Orlando samengebracht bij een ruzie over wie wie nu krijgt. Ganymedes zegt dat hij het probleem zal oplossen door Orlando te laten beloven om te trouwen met Rosalind, en Phoebe om te trouwen met Silvius omdat ze Ganymedes niet kan trouwen.
Orlando ziet Oliver in het bos en redt hem van een leeuwin waardoor Oliver eindelijk berouw toont voor het mishandelen van zijn jongere broer Orlando. Oliver ontmoet Aliena (Celia valse identiteit) en wordt verliefd op haar en zij belooft met hem te trouwen. Orlando en Rosalind, Oliver en Celia, Silvius en Phoebe en Touchstone en Audrey worden allemaal getrouwd in de laatste scène waarna ze ontdekken dat ook Frederick nu berouw heeft en de verbanning van zijn broer teniet wil doen omdat hij zelf een religieus leven in een klooster wil gaan leiden. Jaques wijst de uitnodiging om terug te keren naar het hof af en geeft de voorkeur aan een verblijf in het bos en ook een religieus leven.
Het thema van vijandschap tussen Orlando en Oliver komt weer uit een andere bron, die van The Tale of Gamelyn, een vroeg-Engels verhaal waarin een jongere broer wraak wil nemen op zijn oudere broer die hem mishandelt. In dit verhaal wordt ook naar Robin Hood verwezen, de beroemde Engels outlaw die in de buurt van Nottingham leefde en de held van menig Hollywood film. De rol van Duke Senior en bijvoorbeeld de worstelscene en menig andere scene in het toneelstuk doen inderdaad sterk denken aan het vrijbuiters verhaal van deze Robin Hood en zijn groep van volgers.
As You Like It vindt zijn oorsprong in de pastorale traditie van de Renaissance waarin het rustieke buiten van het open veld en dichte bos een soort van heilig toevluchtsoord geeft weg van de stedelijke en hoofse kwesties. Het spel zelf speelt zich af in een bos waar de personages zijn ondergedoken vanwege verraad aan het hof of onrecht in de familie hen aangedaan.
Deze pastorale traditie was al begonnen met Theocrites in het oude Griekenland wiens geschriften het verdriet van de liefde of alledaagse onrechtvaardigheden behandelden in een meestal landelijke omgeving. Virgil bouwde nog verder aan deze traditie van een stedelijke levensstijl tegenover het landelijke.
De literatuur van de Renaissance was meer gericht op het onderscheid tussen het hof en het landelijke leven en Shakespeare had vele tijdgenoten die volgens deze literaire traditie hun toneelstukken of proza schreven met inbegrip van Edmund Spenser met zijn Herderin Agenda (1579) gebaseerd op Virgil’s Eclogues en Sir Philip Sidney die een romance schreef met de titel de Gravin van Pembroke’s Arcadia (1590)
Ondanks haar vele literaire vormen was deze pastorale traditie zeer streng met de regels die voor dit soort van stukken golden. Een typisch verhaal had personages die in ballingschap leefden of op een andere manier in onmin waren met het hof of het stedelijke leven. Op het platteland zochten zij hun toevlucht bij de schaapherders en boeren en hielden daar zangwedstrijden en filosofische discusssies over het leven in zowel het stedelijke als dat van het platteland. Uiteindelijk werd alles weer bijgelegd – of hun problemen opgelost – waarna de ballingen en vrijbuiters weer terugkeerden naar het hof of de stad.
As You Like It is geen uitzondering op deze traditie van de pastorale literatuur. Het was een vorm van literatuur die vaak gebruikt werd voor sociale kritiek vanwege het gegeven van de natuur tegenover de kunstmatige wereld van de stedelijke cultuur. De personages kunnen op die manier vrijuit bespreken wat te verkiezen is boven de stad of het hof met haar wrede praktijken en de oneerlijkheid van de hovelingen.
De eenvoud van het platteland leent zich altijd voortreffelijk voor zo’n kritisch commentaar: het pastorale genre biedt de auteurs een manier om “te doen alsof” op een alleraardigst, kunstzinnige manier en het is dan ook geen wonder dat het genre door de eeuwen heen zo succesvol is gebleken. De personages kunnen zich onderdompelen in een andere wereld en geheel vrijblijvend volgens hun idealen handelen zonder enige directe vijandigheid naar het hof toe; de kritische aard van hun protest heeft op die manier iets vriendelijks maar kan daarnaast ook heel doeltreffend zijn (vanwege de gemakkelijke ingang bij het publiek van dit soort van vermaak).
We zien in deze literaruurstijl vaak vermommingen: de hovelingen doen alsof ze schaapherders zijn, de mannen verkleden zich als vrouwen en de edelen worden vrij-buiters. De simplistische wereld van het pastorale geeft de personages veel vrijheid om te handelen en – al was het maar een klein beetje – ook hun kunstmatige wereld te veranderen bij hun terugkeer naar het hof.
Shakespeare heeft het pastorale gebruikt om zich zowel op een humoristisch als serieuze manier te verdiepen in deze twee thema’s van broederlijk verraad en liefdevolle liefde. En naar het lijkt heeft hij zich inderdaad kostelijk vermaakt bij het schrijven ervan. Het stuk heeft vele lagen; grappen en grollen worden afgewisseld met meer serieuze gedeelten, wonderbaarlijke ontmoetingen en gebeurtenissen maken het het bos wel een zeer bijzondere plek dat enigszins aan het bos van Midsummer Night’s Dream doet denken.
COMMENTAAR II
As You like It wordt meestal gezien als een luchthartige komedie, vol met de nodige misverstanden en absurde gebeurtenissen, maar de Shakespeare-geleerden hebben opgemerkt dat het stuk verschillende, meer serieuze onderwerpen aansnijdt.
De voornaamste rollen zijn voor de deugdzame Orlando en zijn geliefde Rosalind. Allebei worden ze verbannen van Hertog Frederik’s Hof naar de bijna-mythische, landelijke omgeving van het bos van Arden. In deze twee personages personifiëerde Shakespeare twee voor hem belangrijke thema’s: Orlando vertegenwoordigt het recht dat herstelt wordt en Rosalind – die vermomd is als Ganymedes – staat voor hoe men bij voorkeur de realiteit hoort te beoordelen.
Als een pastorale komedie is het helemaal volgens het klassieke, driedelige patroon dat voor dat genre al sinds de Grieken gehanteerd wordt: 1) een verbanning van het hof, gevolgd door 2) een vernieuwing van de sociale standaard in een landelijke omgeving en als slot 3) de blijde terugkeer naar het hof als verbeterde mensen.
De twee tegengestelde locaties in het toneelstuk – de bosrijke omgeving van Arden en het hof van Hertog Frederik – worden beschouwd als twee contrasterende spanningsvelden: die van het romantisch idealisme en het ironische realisme. Vaak is dit genre een mix van komedie en tragedie, het accent ligt veelal op de dialogen en de misverstanden vieren hoogtij.
Maar het stuk kan ook gezien worden als een pastorale met non-pastorale elementen. De kritiek op het romantische is volop aanwezig in het toneelstuk. Rosalind is voortdurend sceptisch op alles wat men veelal onder “romantisch” versaat (zoals bv. het gedichten schrijven), Touchstone, een professionele clown – en vermoedelijk een karakter dat Shakespeare als zijn spreekbuis gebruikte voor zijn eigen visie op de gebeurtenissen in het toneelstuk – is de ironie zelve.
Phebe en haar Silvius worden ook gepresenteerd als een parodie op de pastorale romantiek; het zijn deze elementen die zeker het publiek van die periode geamuseerd.zullen hebben…
Maar het zijn ook elementen die het stuk anders maken dan wat men van het pastorale toneelstuk gewend was te zien. Pastorale literatuur gedijt op het contrast tussen het leven in de stad en het leven op het land.
Vaak suggereert het dat de stress van het stadsleven verlicht kan worden door een uitstapje naar de therapeutische bossen, de open velden en het rustgevende geluid van een kabbelend beekje. Het evenwicht kan weer worden hersteld door gezellige gesprekjes met simpele lieden zoals herders en herderinnetjes. Shakespeare test de grenzen van dit idee: zijn pastorale geeft ook ontvluchting van de regels en wetten van het hof (de stad). As You Like It houdt veel van de conventies van poëzie en literatuur over de liefde – zoals het idee dat de liefde een ziekte is die leed en kwelling brengt aan de minnaar, of de aanname dat de mannelijke minnaar de slaaf van zijn minnares in stand – maar vertelt het toch net even een tikkeltje anders.
Deze conventies zijn de centrale kenmerken van de traditie van de hoofse liefde, een thema dat de Europese literatuur sterk beïnvloedde reeds honderden jaren voor de tijd van Shakespeare.
In As You Like It klagen de karakters over het lijden dat hen wordt aangedaan (vanwege hun verliefdheid) maar deze klaagzangen zijn allemaal gekscherend bedoeld en meer komsich dan overtuigend. De metrisch niet correcte gedichten van Orlando’s zijn in overeenstemming met het idee dat zijn leven en sterven Rosalind toebehoort, dat hij de slaaf van zijn gevoelens is maar Shakespeare aarzelt niet om dat belachelijk te maken.
Zelfs Silvius, de ongeschoolde herder, neemt de rol van de gekwelde minnaar aan, en vraagt Phoebe waarom zij deze “onzichtbare wonden van de scherpe pijlen die liefde heeft veroorzaakt” niet wil zien. Maar Silvius’s verzoek om de aandacht van Phoebe impliceert dat alle wonden van de liefde geheeld kunnen worden door de ketenen van de liefde los te maken en dus is zijn verzoek om aandacht op deze manier zinloos.
Kortom: As You Like It breekt na honderden jaren van succes, met de hoofse liefde door de liefde af te beelden als een reden voor geluk en levensvervulling maar ook worden degenen die zwelgen in hun eigen lijden belachelijk gemaakt.
Celia is inzale de liefde de stem van de reden. Ze toont zich goed op de hoogte van de wonderbaarlijke wegen van de liefde. Vermomd als Ganymedes begeleidt ze Orlando in hoe hij een meer attent en zorgzaam minnaar kan zijn, ook vertelt ze Silvius dat hij zich niet zo nederig moet opstellen tegenover Phoebe die ook haar deel krijgt: Celia verwijt haar haar arrogantie en het spel dat zij speelt met de sullige herder.
Maar in tegenstelling tot Jaques en Touchstone, die beiden voortdurend met scherpe tong en veel pret al de dwaasheden van de liefde belachelijk maken, is Celia eerder op zoek naar een andere versie van de liefde dan de hoofse, een die meer van de echte wereld is, een die haar in verrukking kan brengen en onderwijzen.
Het einde van het stuk geeft maar liefst vier huwelijken en de gelukkige terugkeer naar de beschaafde wereld van het hof. Het alles dankzij de manipulaties en lessen van Celia; haar rol bewijst dat de (wereldlijke) liefde inderdaad veel geluk kan geven, ook al is het dan niet de hoofse liefde met haar valse romantiek die toendertijd meer in zwang was.
In Act II zien we Jaques die zijn filosofie geeft op het menselijk leven: eerst van kindertijd naar de jeugd; dan de minnaar, een soldaat en een verstandig leider; en dan, van jaar tot jaar, wordt hij een beetje dwazer tot hij terug is bij “af”: zijn “tweede kindertijd met louter vergetelheid”
De speech is nog steeds een vrolijk commentaar op hoe snel en grondig de mens kan veranderen, en, inderdaad, ook in As You Like It zijn bijna alle characters volkomen veranderd wanneer het stuk eindigt.
De meest dramatische en onmiskenbare verandering, doet zich voor wanneer Rosalind zich gaat vermommen als Ganymedes. Verkleed als deze jonge man laat Rosalind zien hoe kwetsbaar mannen en vrouwen werkelijk zijn. Orlando, is als stopverf in haar handen zo kneedbaar; maar ook de rol die zij speelt bij de veranderingen bij Phoebe en Silvius zijn indrukwekkend.
De personages hebben geen enkele moeite hebben om te veranderingen: alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, ziet uiteindelijk Oliver er van af om zijn broer te vermoorden. En ook de wraakzuchtige en ambitieuze hertog Frederick laat zijn broedermoord varen na slechts één gesprek met een religieuze oude man. Zeker, deze transformaties hebben alles te maken met de magische effecten van het leven in het woud van Arden maar de gevolgen van deze veranderingen zijn ook van belang in de echte wereld: het hof van het Franse hertogdom zal soepeler regels krijgen en de klasse structuren die inherent zijn aan het hofleven beloven iets iets minder stijf te zijn na het avontuur in het woud. Deze sociale hervormingen zijn een duidelijke verbetering; As You Like It benadrukt niet alleen dat mensen kunnen veranderen maar ook dat wanneer deze veranderingen ten goede zijn dat ook een zegen is voor de samenleving.
As You Like It is rijk aan verbanningen: Duke Senior, Rosalind, en Orlando, Celia, en de edele dienaar Adam en ook nog vele andere die om wat voor reden dan ook, niet meer terug kunnen naar hun woonoorden. Het is dus vrij opmerkelijk dat het spel eindigt met maar liefst vier huwelijken. De hele cast zingt en danst zich een weg door het woud van Arden aan het einde van Act V. Het zijn dezelfde mensen die nu weer terug kunnen keren naar het hertogdom. Het suggereert enigszins een utopische wereld waarin fouten gemakkelijk kunnen worden rechtgezet en conflicten worden vergeven.
Rosalind is zondermeer het meest dominerende personage in As You Like It. Zij is weer 1 van Shakespeare’s krachtige vrouwen en geeft het toneelstuk een enigszins feministisch karakter. Met de subtiliteit van haar denken en de volheid van haar karakter is er niemand anders in het stuk dat haar kan overtreffen. Orlando is dan wel knap en zeker zeer sterk en bovendien een liefdevolle minnaar maar toch voelen we aan dat Rosalind hem de baas is – en toch ook weer juist hem kiest als haar partner. Ook de filosofische opmerkingen en overpeinsingen van Touchstone lijken nogal saai wanneer Rosalind het podium betreedt en haar zegje doet.
De aantrekkingskracht van het kijken naar het acteren van Rosalind zal ongetwijfeld hebben bijgedragen aan het succes van het toneelstuk. Ze is een goed geïnformeerde en charmante criticus van alle andere personages maar ook van zichzelf. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Jaques, die veel te zeggen heeft over de dwaasheden van anderen en weigert om volledig deel te nemen aan het leven, geeft Rosalind zichzelf helemaal. Naast haar wijze raadgevingen en kritiek echter is ze ook nog steeds de vrouw die de traagheid van begrip bij haar minnaar beklaagd en ook flauw valt bij hetzien van zelfs maar een druppeltje bloed.
Rosalind is tot op de dag van vandaag favoriet onder feministische critici die haar bewonderen om hoe zij de beperkingen die de maatschappij haar oplegt als een vrouw weet te ondermijnen. Met durf en verbeelding en voor een groot gedeelte van het stuk vermomd als jongeman zal zowel haar vrouwelijk als mannelijk gedrag voor het Elizabethaanse publiek best wel even wennen zijn geweest: de structuur van de door mannen gedomineerde samenleving van die tijd hing ook af van de rollen die mannen en vrouwen werden toegewezen – een ieder wist zijn plek – en Rosalind wijkte daar van af, wat natuurlijk de opzet was van Shakespeare met zijn Rosalind personage.
Rosalind is in As You Like It ook de persoon die afziet van de poppenkast van haar eigen karakter. Zij is degene die als acteur de Epiloog uitspreekt en dat verzekerde dat de theaterbezoekers – net zoals de toneelspelers op het podium die de betoverde wereld van het woud van Arden gaan verlaten om terug te keren naar hun vertrouwde wereld – waarschijnlijk huiswaarts keerden met de lessen van Rosalind nog fris in hun geheugen.
Volgens zijn broer Oliver is Orlando van een nobel karakter, nog ongeschoold maar toch op een of andere manier toch al heel wijs, vol nobele doeleinden en geliefd bij mensen van alle rangen “alsof hij ze kan betoveren.” Hoewel deze beschrijving van juist dat ene personage komt dat de grootste hekel aan hem heeft en hem al het kwaad van de wereld toewenst, is het ook het beeld van Orlando dat hem juist beschrijft.
Orlando heeft een dappere en grootmoedige geest, hoewel hij de humor en het inzicht van Rosalind mist. Zijn liefde is nog teveel volgens de hoofse handleiding, hij vertrouwt op de romantische clichés en zonder Rosalind zou hij zeker sterven. Maar daarnaast heeft hij toch ook wel een goed realiteitsbesef wanneer hij in gesprek gaat met Jaques – die (alweer chagrijnig van zoveel onbenul in de wereld) op zoek is naar een dwaas, waarop Orlando antwoordt dat die “is verdronken in de beek. Kijk er maar in, en je zal hem zien”, wat zoveel betekent dat Jaques een dwaas zal zien in zijn eigen spiegelbeeld.
Keer op keer laat Shakespeare Orlando taken uitvoeren die zijn adellijke afkomst onthullen en aantonen waarom hij zo geliefd bij de mensen: hij is in het woud samen met de oude Adam en doet al het mogelijke om deze aan voedsel te helpen. Hij riskeert uiteindelijk zijn eigen leven om zijn broer Oliver te redden; en och, hij kan het niet helpen, het is de verliefdheid… maar elke boom in het woud moet beklad worden met testamenten van zijn liefde voor Rosalind, zijn niet perfect rijmende gedichten. In het begin van het toneelstuk klaagt hij dat zijn broer hem verhindert de scholing te krijgen die hij verdiend maar tegen het einde van het stuk heeft hij zich helemaal als een gentleman bewezen zonder die formaliteit van enig onderwijs.
Jaques is de verdrietige toon in een toneelstuk dat zich zo verheugt in het uiteindelijke geluk. Hij is met zijn melancholie de perfecte kandidaat om Duke Senior’s “fool” aan het hof te zijn. Bij deze positie zal hij, zo beweert hij, elke geest reinigen van de infectie van ‘s wereld onzin met zijn scherpe kritieken – “Geef mij verlof vrij te spreken en de kritiek die voortvloeit zal het vuile lichaam reinigen van deze geinfecteerde wereld”.
Maar de Duke Senior is terecht voorzichtig om Jaques aan te nemen als zijn hofnar: het ontbreekt Jaques aan scherpte van inzicht dat bij de meeste van Shakespeare’s talentvolle narren wel aanwezig is. Sterker nog, hij is meer een aspirant-dwaas dan een echte, professionele hofnar. Wanneer Jaques filosofeert over de zeven stadia van het leven, lijken zijn mijmeringen ons een beetje banaal. Zijn “de hele wereld is een schouwtoneel” speech is dan wel heel beroemd maar doet twijfels rijzen over de ideeën die hij in deze toespraak verkondigt.
Het is passend voor het toneelstuk dat Jaques uiteindelijk besluit om niet met de anderen terug te keren naar het hof (de stad). Hij zal de hertog Frederick volgen naar het klooster waar hij de bekeerlingen wil gaan onderrichten.
Jaques weigering om het oude leven weer op te pakken bevestigt niet alleen de indruk die wij van zijn karakter hebben maar resoneert ook met de grotere problemen in het toneelstuk.
Het is hier waar het stuk haar titel As You Like It waar maakt: iedereen krijgt wat hij of zij wil. Het betekent ook dat de groep van mensen onvermijdelijk uit elkaar gaat aan het slot van het stuk. Dansend door het bos, in een wereld die zo gecompliceerd is – zoals in As You Like It op het toneel wordt gezet – is het absoluut het beste wat men er van mag hopen dat iedereen, elk individu, uiteindelijk enigszins krijgt wat hij verlangt, ook al moet daarvoor de eensgezindheid van de groep worden opgeofferd.
Wetenschappers door de eeuwen heen hebben zich afgevraagd wat de rol van het stuk is in het complete oeuvre van Shakespeare. George Bernard Shaw klaagden dat het As You Like It ontbreekt aan enige vorm van ‘hoge kunst’ zo eigen aan Shakespeare. Shaw wilde graag denken dat Shakespeare het stuk geschreven had louter als ‘crowdpleaser’ en verwees daarbij naar de titel van het stuk. Tolstoj maakte als toneelschrijver bezwaar tegen de immoraliteit van sommige personages in het stuk maar weer andere hebben het stuk geprezen om haar grote literaire waarde. Rosalind wordt door sommige gezien als een van de grootste en meest volledige vrouwelijke personages van Shakespeare. Maar ondanks alles wat de critici er van vinden, het stuk is nog steeds een van de meest uitgevoerde komedies van Shakespeare.
Thema’s
Liefde is het centrale thema van As You Like It, net als de meeste van Shakespeare’s andere romantische komedies. Het verhaal is enigszins volgens de traditie van een romantische komedie met heel veel liefde op het eerste gezicht. Rosalind en Orlando, Celia en Oliver, evenals Phoebe en Ganymedes. Audrey en Touchstone, zij allen zijn meteen al verliefd en klaar voor huwelijk; het kan om die reden gezien worden als een komische parodie op de romantische liefde.
Onrecht – Dit is een 1 van de hoofdthema’s. De nieuwe hertog Frederick verbant (onterft) zijn oudere broer Duke Senior, terwijl Oliver hetzelfde probeert te doen met zijn jongere broer Orlando; hij behandelt hem dusdanig slecht zodat Orlando gedwongen wordt om zijn geluk elders te zoeken. Zowel Duke Senior en Orlando nemen hun toevlucht in het woud waar het recht wordt hersteld “door de natuur”, de magie van het bos.
Vergiffenis – Het stuk eindigt met een en al gelukkig verzoening en vergeving. Duke Frederick besluit monnik te worden en herstelt zijn oudere broer Duke Senior als de enige echte erfgenaam van het hertogdom, Duke Senior die, op zijn beurt, het woud bescherming geeft voor de herten die daar leven. Oliver ondergaat ook een verandering en leert hoe hij Orlando als een echte broer beter moet behandelen.
Hofleven en landleven – Het grootste gedeelte van het toneelstuk is ter meerdere glorie het leven op het land in en rondom het woud. De inwoners van hertogdom van Frederick lijden onder de willekeur en het onrecht hen aangedaan en zelfs bedreigingen met de dood van de hovelingen. De hovelingen, die Duke Senior zijn gevolgd naar het woud om daar in gedwongen ballingschap te leven, daarentegen ervaren dat leven met veel plezier en vrijheid en nemen de ongemakken voor lief. Het is om die reden waarom bijvoorbeeld Jacques uiteindelijk kiest om in het woud te blijven.
Gebruik van proza
Shakespeare maakt voor de de helft van het stuk gebruik van proza, de rest is zoals meer gebruikelijk bij Shakespeare, in vers. Bernard Shaw legde uit dat het gebruik van proza de betekenis en de vaart van het stuk ten goede komt en deel is van de aantrekkingskracht van het stuk, de meeste van de versstukken beschouwt hij alleen als ornament. Het was de dramatische conventie van de tijd om het vers te gebruiken en hierin verschilt As You Like It dus ook van andere stukken uit die periode. De karakters switchen van proza naar vers al naar gelang de situatie en het doel van de dialogen. De epiloog is alweer in proza en benadrukt om die reden dat Shakespeare bewust deze conventie van het vers heeft willen ondermijnen.
SPOTIFY PLAYS
AS YOU LIKE IT staat ook bekend als een muzikale komedie vanwege de muziek in het stuk. Er is veel meer muziek in dit stuk dan in enig ander stuk van Shakespeare. Menig lied is bekend geworden als traditionele Shakespeare muziek:
Under de Greenwood Tree: zingt over de voordelen van het leven in het woud
Blow, Blow, Thou Winter Wind: bezingt dat de (lichamelijke) ongemakken van kou en winter te verkiezen zijn boven het (innerlijk) lijden van frustraties veroorzaakt door het onrecht dat de mensen elkaar kunnen aandoen.
What Shall he Have That Killed The Deer: geeft Het is een lied dat een levendige spektakel en voegt enkele forest-kleuring om te contrasteren met liefde-talk in de aangrenzende scènes. wijst hij op de pastorale sfeer.
It was a Lover and his Lass: dient als de prelude op de huwelijksceremonie, prijst het voorjaar en is bedoeld om de wedergeboorte van de natuur en het terugkerend geluk aan te kondigen.