PROMO: Warmte – Moonpub Music Homestudio
Woorden wellen vanzelf uit de borst op, schreef de 19e eeuwse duitse filosoof en taalgeleerde Wilhelm von Humboldt, “en er is misschien wel nooit een zwerfvolk in de woestijn geweest die niet zijn eigen liederen had. Want de mens als een soort is een zingend wezen“
Het bestaan van oerliederen wordt regelmatig te berde gebracht als de oorsprong van de taal ter sprake komt. Volgens de 18e-eeuwse franse filosoof Jean-Jacques Rousseau waren de eerste talen zingbaar en emotioneel voor ze eenvoudig en methodisch werden, en in de 20e eeuw stelde Otto Jespersen: “De spraak van de onbeschaafde en primitieve mensen was emotioneler dan de onze, meer als muziek of zang… de eerste taaluitingen stel ik me voor als iets tussen de nachtelijke liefdeslyriek van een kat op het dak en het welluidende lied van de nachtegaal”.
Dat lijkt niet erg waarschijnlijk, al kunnen ver-dragende signalen zoals bij het jodelen zich naast of zelfs voor de taal ontwikkeld hebben.
Toch is het verband tussen taal en zang misschien niet zo ver gezocht als we het zingen ruimer opvatten dan die oude schrijvers bedoeld zullen hebben. Alle talen “zingen” min of meer. Ofwel het zijn toontalen, met woordonderscheidende toonhoogteverschillen, zoals in het Hausa, een afrikaanse taal, waarbij hetzelfde woord alleen door toonhoogte van een lettergreep de betekenis verandert. Ofwel het zijn intonatietalen met een zinsmelodie, zoals het Engels en het Nederlands. Soms hebben ze beide kenmerken, zoals het Mandarijn.
Ook kan het toonverloop van zinnen een gemoedsgesteldheid uitdrukken. Kleine kinderen voelen dat al snel aan. Kinderen van zo’n zes maanden reageren positief op zinsmelodieeen die goedkeuring uitdrukken en negatief als ze afkeuring uitdrukken, wat bij veel talen ongeveer op dezelfde manier lijkt te gebeuren. Als we een kind van zo’n acht maanden in zichzelf horen “praten” bootsts het in feite de “melodie” van de menselijke spraak na.
Het interpreteren van de zinsmelodie en de gevoelsnuances wordt voornamelijk door de rechterhersenhelft gedaan terwijl de taalvaardigheden voor het overige normaal gesproken in de linkerhersenhelft zetelen.
Het waarnemen van toonhoogte en stembuigingen lijkt voort te borduren op een vermogen dat ook bij chimpanzees voorkomt. Misschien heeft de mens, net als kinderen dat doen, ooit een scala van stemgeluiden met allerlei intonaties ontwikkeld lang voordat er sowieso een taal bestond.
Bron: De Sprekende Aap – pagina 120
