Van Bach tot de Blues – onze emoties komen overeen met de kleuren
Of we nu naar Bach of naar de blues luisteren, onze hersenen zullen het met een kleur associeren al naar gelang de gevoelens die het bij ons oproept. Dat is de conclusie van een onderzoek van de Universiteit van Californië, Berkeley. Mozarts zwierige Flute Concerto No. 1 in G majeur bijvoorbeeld wordt meestal geassocieerd met fel geel en oranje, terwijl zijn koppige Requiem in D mineur meer kans maakt om te worden gekoppeld aan een donker, blauwachtig grijs.
Er blijkt geen verschil te zijn waar de mensen wonen of vandaan komen; zowel in Mexico als in de Verenigde Staten koppelden men dezelfde (meestal klassieke en orchestrale) muziek met veelal dezelfde kleuren. Dit suggereert dat mensen een gemeenschappelijke emotioneel palet delen als het gaat om muziek en de kleur die intuïtief is en niet door de cultuur bepaald wordt. Aldus de Berkeley onderzoekers.
“De resultaten waren opmerkelijk consistent bij de individuen van verschillende culturen en wijzen duidelijk op de grote rol die emoties spelen in het menselijk brein en hoe het horen van muziek zich verhoudt to het zien van kleuren,” zegt Stephen Palmer, auteur van het wetenschappelijke document
Het onderzoek toonde aan – met behulp van een 37-kleurenpalet – dat mensen de neiging hebben een sneller tempo en een majeur toonaard veelal met gele, lichter en meer levendige kleur te associeren, en dat langzamer tempos in mineur een grotere kans maken om als donkerder, grijzer en meer blauwachtig ervaren te worden.
“Verrassend is dat we met 95% nauwkeurigheid kunnen voorspellen hoe de mensen de kleuren zullen kiezen gebaseerd op hoe vrolijk of verdrietig de muziek is waarna ze luisteren,” zegt Palmer. Hij zal zijn bevindigen presenteren op een bijeenkomst van de Conferentie van de International Association of Colour aan de Universiteit van Newcastle, UK met een kleurrijke lichtshow begeleidt door het orkest van de Northern Sinfonia om aan te tonen dat “de patronen opgewekt door de muziek en kleur samenvallen met dezelfde (de neurale circuits) die de emotie registreren.”
De bevindingen kunnen gevolgen hebben voor creatieve therapieën, maar ook voor de reclame en zelfs muziekspelers. Electronische muziek die gebruik maakt van visualiisatie met behulp van computersoftware die geanimeerde beelden synchroniseert met de muziek, houdt nu nog geen rekening met emoties: de kleuren en patronen worden willekeurig gegeneerd maar de resultaten van dit onderzoekn zou daar wel eens verandering in kunnen brengen.
De onderzoeksresultaten kunnen ook inzicht geven in synesthesia, een neurologische aandoening waarbij de stimulatie van één perceptueel traject, zoals het luisteren naar muziek automatische, tot ervaringen in een ander perceptueel traject leidt, zoals het zien van kleuren. Een voorbeeld van geluid-naar-kleursynesthesie werd gespeeld in de 2009 film The Solist waar cellist Nathaniel Ayers een fascinerend samenspel van wervelende kleuren ervaart terwijl ze naar het Los Angeles Symfonie orkest luistert. Kunstenaars als Paul Klee en Wassily Kandinksky hebben misschien deze muziek-naar-kleursynesthesie gebruikt voor hun creatieve werk.
Bij het eerste experiment, werden de deelnemers gevraagd 5 kleuren te kiezen uit 37 kleuren die het beste overeenkomen met de muziek waarnaar ze luisterden. Het palet bestond uit levendige en lichte kleuren en meer donkere tinten van rood, oranje, gele, groene, geel-groen, groen, blauw-groene, blauw en paars.
Deelnemers kozen consequent voor de lichte, warme en levendige kleuren bij een upbeat muziekje en donkere, saaie en koele kleuren overeenkomen met de meer huilerig of sombere stukken. Afzonderlijk, beoordeeld zij elk stuk van muziek op een schaal van gelukkig, verdrietig, sterk, zwak, levendige somber en boos en kalmerend.
Palmer en zijn onderzoeksteam zijn nu van plan om hun experimenten ook te doen in Turkije en zo mogelijk China, landen waar de muziek meer traditioneel is. Ook moet onderzocht worden of een breder scala van kleuren dan uitsluitend de primaire en secundaire kleuren nauwkeuriger resultaten gaat geven. “‘We weten dat in Mexico en de VS de reacties vergelijkbaar zijn, maar we weten nog niet of dat ook het geval zal zijn voor China of Turkije.”