PIETRO MASCAGNI (1863-1945), zoon van een Livornese bakker, wordt hier een plaats ingeruimd (en niet op het jaar 1945 waarin hij, 81 jaar oud, vrijwel onopgemerkt stierf in een nietig kamertje van het hotel Plaza te Rome), omdat hij wordt beschouwd als de ‘schepper’ van het ‘verisme’, met de opera in één akte Cavalleria Rusticana (1890; niet: Cavalléria, maar Cavalleria Rusticana!).
Het verismo {vero — waar) zou men de muziektheaterkunst kunnen noemen die ’de waarheid en niets dan de waarheid’ over het leven van gewone mensen wil vertellen, daarbij bloedig naturalisme niet schuwend en platvloersheden niet vermijdend, die de menselijke hartstochten op de voorgrond plaatst en zonden, misdaden en wraaknemingen zo scherp mogelijk belicht, zonder verzachtende inmengingen naar de regels van de ethiek – dit alles als reactie op de idealiserende romantiek in bijvoorbeeld Wagners ’verlossings- en Verdi’s ’noodlotsopera’s’.
In de literatuur hebben de muzikale veristen vóór- en gelijklopers gehad onder de ’naturalisten’ en ’realisten’ sinds Büchner (1813-1837): De Balzac (1799-1850), Gogolj (1809-1852), Hebbel (1813-1863), Ostrowskij (1823-1886), Zola (1840-1902), lbsen (1828-1906), Strindberg (1849-1912), Gorkij (1868-1936) e.v.a. Van de veristische operacomponisten is Puccini (1858-1924) de onbestreden meester geworden.
DOMENICO MASCAGNI zag in zijn zoon Pietro een toekomstig jurist, maar een toegenegen oom behoedde hem voor die verkeerde vak- keuze. En toen hij op zijn 19e jaar een cantate Alla gioia had gecomponeerd (op Schillers Ode, die 60 jaar tevoren al de tekst had geleverd voor de koorfinale van Beethovens Negende), nam een graaf de Larderel de financiële zorgen voor zijn verdere muzikale opvoeding op zich. Aan het conservatorium van Milaan werd daarna o.a. Pon- chielli (z.b.) zijn leraar en Puccini zijn beste vriend.
Na enkele jaren als dirigent van een onbeduidend stedelijk orkestje het hoofd nauwelijks boven water te hebben kunnen houden en nadat hij in die tijd een paar theaterwerken had geschreven, sloeg Mascagni de slag van zijn leven: in een periode van grote geestelijke en lichamelijke spanningen deed hij mee aan een prijsvraag van de uitgever Sonzogno voor een opera-eenakter en verwierf de eerste prijs met zijn Boereneer, het eerste zuivere specimen van het ‘verismo’.
Deze Cavalleria maakte hem in korte tijd wereldberoemd en schatrijk. Verdi riep uit: ’Het is dus niét waar, dat de traditie van de Italiaanse melodie een eind heeft genomen!’. Livorno liet een gouden medaille slaan ter ere van Mascagni. De koning benoemde hem tot ’Cavaliere’ in de Orde van Italië. Maar er was te vroeg gejuicht rond de componist. ..
Later zei deze zelf eens: ’lk ben gekroond voordat ik koning was’; hij betreurde het Cavalleria te hebben gemaakt vóór zijn dertien andere opera’s, die weinig succes hadden waarvan L’Amico Fritz, Ratcliff, Iris en Lodoletta nog de beste zijn gebleken (in de harmonisch interessante Iris het prachtige koor ‘Hymne aan de zon’; 1898).
Een financiële debacle in de U.S.A., triomfen in Zuid-Amerika, een reeks van direc- teursposten en dirigentschappen, o.a. van de Milanese Scala, vulden verder Mascagni’s leven. In 1932 leidde hij de dertienduizendste voorstelling van Cavalleria, het werk dat hem tot de meestgespeelde Italiaanse operacomponist na Puccini en Verdi maakte. In 1934 componeerde hij zijn laatste theaterwerk, Nerone. Tot het laatste toe propageerde hij al dirigerend zijn eigen oeuvre.