De Spanjaard Miguel de Cervantes Saavedra (1547-1616), de zoon van een doodarme heelmeester of chirurgijn, heeft jarenlang een avontuurlijk leven geleid als soldaat en militair proviandmeester.
Hij is onsterfelijk geworden door zijn roman El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha waarvan hij het eerste deel in 1605 liet verschijnen (en daarna vijfmaal herdrukken) en het tweede in 1615. Dit meesterwerk is een even visionaire als vermakelijke schildering van de grootheid èn de kleinheid van het Spanje van Cervantes’ dagen, een ironisch en humoristisch beeld van Spaanse zeden en karakters, en daarboven uit een spiegel die aan de ganse mensheid wordt voorgehouden waar het gaat om eeuwige maatstaven voor rechtvaardigheid en moed, loyaliteit en liefde voor de naaste.
Muzikale associaties: Don Quichotte, opera van Massenet en Don Quixote (‘Fantastische Variationen über ein Thema ritterlichen Charakters’), een symfonisch gedicht van Richard Strauss.
Als de som der onderzoekingen van betrouwbare wetenschapsmensen de waarheid aan het licht heeft gebracht, dan is de grootste Engelse toneelschrijver aller tijden op precies dezelfde dag overleden als de beroemdste Spaanse romanschrijver van de aflopende 16e en de beginnende 17e eeuw: 23 april 1616.
Maar dan moeten de vele fantastische beweringen opzij gelegd worden die er over William Shakespeare (1564-1616) in omloop zijn (geweest), bijvoorbeeld: dat niet hij maar Francis Bacon de geniaalste toneelspelen van de geschiedenis heeft geschreven; of: dat hij pas in 1625 en dan notabene in Gouda stierf nadat hij al in 1608 als militair naar Holland was gekomen, vijf jaar later met een Margje Jaspersdochter was getrouwd en vanaf 1617 met Goudse pijpen maken zijn brood had verdiend, een en ander onder de naam ’Baemdtss(on)’ – zoals de Nederlandse aardewerkfabrikant D. A. Goedewaagen in Elseviers Weekblad van JL4 maart 1964 heeft laten publiceren.
Behalve 192 militaire, 172 scheepvaartkundige en 124 rechtskundige termen komen in Shakespeares werken tal van poëtische uitingen over muziek voor, zoals:
’De man die muziek niet in zich heeft, wie de eendracht van zoete tonen niet ontroert, die man dient verraad, roverij en valse streken.’ (The Merchant of Venice).
.. tonen hebben een toverkracht die uit het slechte het goede, goed tot slecht maakt.’ (Measure for Measure).
‘Door smart ontstemde tonen zijn erger dan priesterleugens in de tempel’ (Cymbeline).
’lk wil als de zwanen sterven in welluidendheid’. (Othello).
‘Houwen, trouwen en berouwen zijn als een courante, een menuet en een pavane: het eerste aanzoek is heet en snel en even fantastisch als een courante; het huwelijk netjes en zedig en vol oud-Frankische plechtigheid als een menuet; en dan komt de spijt, die met haar lamme benen zich aan de pavane waagt, steeds zwaarder en zwaarder wordt, tot zij in haar graf zinkt.’ (Much Ado about Nothing\
’lk kan melancholie uit een lied zuigen, zoals de wezel de inhoud uit een ei.’ (As You like It).
’Is het niet vreemd dat darmen van schapen de ziel uit ’s mensen lichaam kunnen trekken?’ (Much Ado about Nothing).
‘Laat de muziek de sombere wijze spelen die ik mijn doodsklok heb genoemd, terwijl ik zit te denken aan de zang der hemelen waar ik dra naar toe zal gaan.’ (Henry VIII).
‘Muziek – zwaarmoedig voedsel voor ons verliefde volk!’ (Anthony and Cleopatra).
’Als muziek dan der liefde voedsel is, speelt verder! Geeft mij de volle maat! Opdat voldane lust ziek worde en sterve.’ (As You like It).
’lk wil hier op en neer gaan lopen, en zingen, opdat zij zien dat ik niets vrees.’ (A Midsummernight’s Dream).
Driekwart van de titels van Shakepeare’s toneelstukken wekken associaties met bekende componisten-namen:
Romeo and Juliet (Berlioz, Gounod, Tsjaikowski, Prokofjew, Sutermeister) – A Midsummernight’s Dream (Mendelssohn, Britten) – The Merry Wives of Windsor (Nicolai, Verdi),- Troilus and Cressida (Walton, Zillig) – Hamlet (Thomas, Tsjaikowski) – Othel-lo (Verdi) – King Lear (Berlioz) – Macbeth (Verdi) – The Tempest (Purcell, Tsjaikowski, Sutermeister, Martin) – The Taming of the Shrew (Goetz) – enz.
Vele van zijn gedichten zijn al door zijn grote muzikale tijdgenoten als Tallis, Byrd, Dowland op muziek gezet.