Jean-Philippe Rameau (Dijon, 1683 – Parijs, 12 september 1764) was een van de belangrijkste barokcomponisten in het algemeen en van Franse componisten in het bijzonder. Hij was niet alleen organist, klavecinist en muziekpedagoog maar geldt als een zeer belangrijk muziektheoreticus wiens invloed tot op de huidige dag doorwerkt.
Naast Jean-Baptiste Lully werd hij als hoofdrepresentant van het Ancien Régime gezien. Zijn omvangrijk muziektheoretisch oeuvre is de basis voor de functionele harmonieleer.
Zie volledige tekst Flipboek onderaan…
Er is iets onverklaarbaars in het gebrek aan waardering dat Rameau van het nageslacht ondervindt. Want deze tijdgenoot van Bach en Händel was de belangrijkste Franse componist der 18e eeuw, tevens grondlegger van de moderne harmonieleer (de leer van de accoorden, hun onderlinge betrekkingen en hoe zij logisch verbonden kunnen worden).
De enkele keren, dat men iets van hem hoort, vraagt men steeds waarom zijn mooie muziek niet veel meer gespeeld wordt. Zijn vader was organist te Dijon, waar hij enige jaren het Jezuïeten gymnasium bezocht. In 1701 ging hij naar Italië, dat toen voor de Europeesche muziek de toon aangaf; de jonge Rameau moest van de Italiaanschen stijl niets hebben en keerde na een jaar terug. Hij was in verschillende plaatsen kerkorganist, o.a. sedert 1732 definitief te Parijs. Hier vond hij in de rijken amateur de la Pouplinière een beschermer, die er o.a. voor zorgde, dat Rameau’s werken werden opgevoerd in de Grand-Opéra.
Als componist en theoreticus ondervond hij zeer lang tegenwerking, vooral van Jean Jacques Rousseau die hem in zijn Dictionnaire de musique dilettantisch en niet geheel fair bestreed. Hoewel Rameau zich niet persoonlijk in den twist mengde, ontstond er een vinnige partijstrijd, die een internationaal karakter kreeg: de volgelingen van Rousseau waren pro-Italiaansch, die van Rameau pro-Fransch. Deze antithese woedde nog lang na Rameau’s dood, doch zijn persoonlijk succes was verzekerd, sinds hij in 1745 ‘Compositeur de cabinet’ werd van Lodewijk XV.
Van Rameau’s stukken voor clavecymbel is het bekendst: La Poule
’, waarin het dierengeluid zo volmaakt gestyleerd werd, dat men zonder die titel waarschijnlijk niet eens aan een realistisch uitgangspunt zou denken. De grote melodische begaafdheid van Rameau die theoretisch decreteerde ‘La mélodie naît de l’harmonie’, hoort men in de beide Menuetten uit de proloog van de opera Castor et Pollux. Muziekdramatisch had Rameau hetzelfde ideaal als Gluck: zijn aria’s geven een schone eenvoud.